اعمال ماه ذی القعده

فضیلت ، اعمال و مناسبت های ماه ذی القعده

ماه ذی القعده از ماه های قمری و نخستین ماه حرام است که از قعود و نشستن گرفته شده است زیرا در این ماه عرب ها از جنگیدن خودداری می کردند. ذی القعده جزو ماه های حج نیز به شمار می رود، ماه هایی که در آن اعمال حج را به جا می آورند. این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است بنابراین باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در روز و شب این ماه عزیز بسیار دعا نمود.

این ایام فرصتی است تا جا ماندگان از ماه رمضان، در روز عرفه و عید قربان خود را به کاروان بندگان الهی برسانند.
آشنایی با فضیلت ماه ذی القعده

سید بن طاووس در فضیلت این ماه می گوید:«ماه ذی القعده ماهی است که به هنگام شدّت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است». به گفته وی این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است. (سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج1، ص306)

شیخ مفید رحمه الله روایت کرده که پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند :هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نهصد سال که روزهای آن روزه و شب های آن در قیام باشد (المراقبات ، ص 369).

میرزا جواد ملکی تبریزی می نویسد:«این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با کافران، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند.» (ملکی تبریزی، المراقبات، ص301)

ماه ذی القعده
وقایع ماه ذی القعده

مناسبت ها و وقایع ماه ذی القعده شامل :
اوّل ذی القعده

روز میلاد حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام) در سال 173 هجری قمری
روز یازدهم

میلاد با سعادت امام رضا علیه السلام در سال 148 هجری قمری.
بیست و سوم ماه ذی القعده

طبق برخی از روایات شهادت امام رضا علیه السلام در سال 203. (هرچند معروف است، شهادت آن حضرت «آخر ماه صفر» است).

زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل کرده است که مستحب می باشد. (مفاتیح الجنان، ص 248)
بیست و پنجم ماه ذی القعده

طبق روایتی از امام رضا(علیه السلام) روز دحوالأرض است (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب) و به عبادت در این شب و روز سفارش شده است. (مفاتیح الجنان، ص 248)

ذی القعده
روز سی ام

شهادت امام محمدتقی علیه السلام در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه کاظمیه است. (مفاتیح الجنان، ص 248)
اذکار و اعمال مشترک ماه ذی القعده

برای این ماه هم مثل دیگر ماههای قمری اعمالی سفارش شده است که اعمال مشترک آن شامل :

هر روز 100 بار صلوات بر محمد و آل محمد.
هر روز 360 مرتبه «الحمد لله رب العالمین» 
هر روز 70 مرتبه استغفرالله، 70 مرتبه اتوب الی الله، 100 مرتبه سبحان الله، 100 بار الحمدلله، 100 مرتبه لا اله الا الله، 100 مرتبه الله اکبر، 100 مرتبه لا اله الا الله الملک الحق المبین، 100 مرتبه لاحول ولاقوة الا بالله. (ارمغان مجلسی، ص 23)
خواندن نماز جعفر طیار حداقل هفته ای یکبار 
خواندن نماز شب و نوافل یومیه.
تلاوت «آیة الکرسی» بعد از هر نماز (مفتاح الفلاح، شیخ بهایی، ص 55)
صلوات بر محمد و آل محمد هر شب و روز جمعه 1000 بار (ارمغان مجلسی، ص 27)
خواندن تعقیبات نماز که امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است:«التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت های تجارتی مؤثرتر است.»  (بحارالانوار، ج 85، ص 315)
مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام که تأکید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تکلم و بدون جابه جا کردن پاها انجام شود. (بحارالانوار، ج 85، ص 332)

اعمال ماه ذی القعده
اعمال مهمترین روزهای ماه ذی القعده

برخی از ایام این ماه پرفضیلت، اعمال مخصوصی دارد که شامل :
اعمال یکشنبه ذیقعده

روز یکشنبه ماه ذی القعده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از منزل خارج شدند و فرمودند:«ای مردم! چه کسی می خواهد توبه کند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود:«غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یک بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، 70 مرتبه استغفار کنید و سپس بگویید:

لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:

«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت»

سپس فرمود:«کسی که این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می رسد:ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، کردارت را از سر بگیر…» (المراقبات، ص 187)

برای این نماز ثواب زیادی ذکر شده، از جمله اینکه سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال روایتی از رسول اکرم (ص) نقل نموده که حضرت فرمود:هر که این نماز را به جا آورد؛ توبه او مقبول و گناهانش آمرزیده شود، دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند، با ایمان می میرد، دین و ایمانش از وی گرفته نمی شود؛ قبرش گشاده و نورانی شده و والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان دهد.

روزه سه روز متوالی در ماه ذی القعده

رسول خدا صلوات الله علیه فرمودند:کسی که سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند عبادت یک سال را برای او می نویسد
اعمال روز 25 ذیقعده

25 ذی القعده روزی است که معروف است دحو الارض (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روی آب ) اتفاق افتاده است و به همین خاطر این روز و شبش از ایام و لیالی شریفه است که خداوند رحمت خود را در این روز و شب شامل حال بندگانش می کند. اعمال شب و روز 25 ذیقعده عبارتند از :
غسل

مرحوم شهید اوّل در دو کتاب الدّروس الشرعیة و ذکری الشیعة، غسل روز بیست و پنجم ذی القعده را در زمره غسل های مستحبّی معرفی می کند. (الدّروس الشرعیة، ج1،ص 313)
روزه

ابواسحاق عُرَیضی می گوید:در قلبم افتاد که چه ایّامی از سال روزه گرفته شود. لذا قصد کردم نزد حضرت هادی علیه السلام بروم. حضرت در منطقه بِصَریا بودند. این امر را به هیچکس نگفتم. نزد حضرت رفتم، وقتی مرا دید فرمود:ای ابواسحاق، آمدی از من از ایامی سؤال نمایی که در آن ایام روزه گرفته می شود.

آن ها چهار روز می باشند:روز بیست و هفتم رجب که خداوند رسولش صلّی الله علیه وآله را بر خلقش مبعوث نمود، روز میلاد رسول خدا صلّی الله علیه وآله که هفدهم ربیع الاول است، روز بیست و پنجم ذی القعده که روز گسترده شدن زمین از زیر کعبه است، و روز غدیر که رسول خدا صلّی الله علیه وآله برادرش علی علیه السلام را به عنوان پرچم هدایت برای مردم و امام بعد از خودش اقامه کرد. عرض کردم:فدایت شوم، راست فرمودی، من به همین منظور آمده بودم. شهادت می دهم که تو حجّت خدا بر خلقش می باشی. (تهذیب الأحکام، ج 4،ص 305-306)

روزه ذی القعده

حضرت رضا علیه السلام فرمود:در بیست و پنجم ذی القعده، زمین از زیر کعبه پهن و گسترش یافت. هرکس این روز را روزه بگیرد، گویا مانند کسی است که شصت ماه را روزه گرفته باشد. (من لایحضره الفقیه، ج 2،ص 89/ وسائل الشیعة، ج 10،ص 449 به نقل از ثواب الاعمال)

حضرت کاظم علیه السلام فرمود:هرکس روز بیست و پنجم ذی القعده روزه بگیرد، خداوند روزه شصت ماه را برای او می نویسد. (کافی،ج 4، ص 149)

رسول خدا صلّی الله علیه وآله فرمود:هرکس بیست و پنجم ماه ذی القعده روزه بگیرد، مانند روزه هفتاد سال می باشد. (اقبال الاعمال،ص 619)

حضرت کاظم علیه السلام فرمود:هرکس در روز بیست و پنجم ذی القعده روزه بگیرد، کفّاره هفتاد سال(گناه) اوست. (من لایحضره الفقیه،ج 2،ص 242)

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:هرکس این روز را روزه گیرد، و شب آن را (یعنی شب بیست و پنجم) به شب زنده داری و عبادت بپردازد، برای او عبادت صد سال منظور می شود، به گونه ای که در تمام روزهای آن سال ها، روزه گرفته و شب هایش را به عبادت به پا خاسته باشد. (اقبال الاعمال، ص618-619)

محمد بن عبدالله گفت:حضرت رضا علیه السلام روز بیست و پنجم ذی القعده بر ما وارد شد و فرمود:امروز، روزه بگیرید، من نیز روزه ام. (کافی،ج 4،ص149-150)

روایت شده است که هر کس روز بیست و پنجم ذی القعده را روزه بگیرد، هرچیزی میان آسمان و زمین برای او استغفار می کند. (اقبال الاعمال، ص 619)
عبادت دسته جمعی و درخواست حاجت

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:هر گروهی در این روز به منظور یاد خداوند عزّوجلّ جمع شوند، پیش از آن که متفرّق شوند، حاجت ایشان برآورده می شود. در این روز خداوند ، یک میلیون رحمت فرو می فرستد، و نود و نه رحمت از آن، مخصوص جمعی است که به ذکر خدا مشغول بوده، در این روز روزه گرفته، و در شبِ این روز به عبادت پرداخته باشند.(اقبال الاعمال ، ص618-619)
نماز روز دحوالارض

مرحوم سید بن طاووس در اقبال الاعمال می نویسد:

در کتب شیعه اهل قم دیدم:روایتی وارد شده است که در روز بیست و پنجم ماه ذی القعده، بعد از طلوع آفتاب دو رکعت نماز خوانده شود؛ در هر رکعت یک بار سوره حمد و 5 بار سوره «وَ الشَّمْسِ» و بعد از سلام گفته شود:«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»

پس دعا کند و بگوید:

یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی، یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی، یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی، وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی، یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ (اقبال الاعمال، ص 621)

اعمال کامل شب و روز دحوالارض را در مطلب “فضیلت شب و روز دحوالارض و اعمال آن” بخوانید.

نماز ماه ذی القعده
دعا بر حضرت مهدی علیه السلام در روز دحوالارض

مرحوم شیخ طوسی در مصباح المتهجد، دعایی را برای روز بیست و پنجم ماه ذی القعده نقل می کند و می فرماید:خواندن این دعا در این روز مستحبّ است. این دعا چنین است:

اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ الْکُرْبَةِ

خداوندا، ای گستراننده ی کعبه و شکافنده ی دانه [گیاه]و برطرف کننده ی و گشاینده ی ناراحتی،

أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ قَدَّمْتَ سَبْقَهَا

در این روز که یکی از روزهایی است که حق آن را بزرگ داشته و از پیش [بر دیگر روزها]مقدم داشته ای

وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ

و به عنوان ودیعه نزد مؤمنان نهاده و وسیله ای برای نیل به درگاهت قرار داده ای و نیز به رحمت گسترده ات از تو می خواهم

أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلَاقِ فَاتَّقِ‏ کُلَّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کُلِّ حَقٍّ

که بر حضرت محمد درود فرستی، هم او که در میثاق [همگان]با یکدیگر نزد تو مقرب است و شکافنده ی همه ی شکاف ها و دعوت کننده به سوی حق در هر مورد است،

وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلَاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ

و بر خاندان [ازلی]برگزیده شد و روز ملاقات او که پاک، هدایتگر و نشانه های راه خدا و استوانه های خداوند جبار و والیان بهشت و جهنم هستند، درود فرست

وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لَا مَمْنُونٍ

و در این روز از عطایای اندوخته ی خود که نه پایان می پذیرد و نه تو در پرداخت آن منّت می نهی، به ما عطا کن،

تَجْمَعُ لَنَا التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ

به گونه ای که توبه و بازگشت زیبا به سوی خود را برای ما گردآوری، ای بهترین کسی که به درگاهت دعا می شود و ای گرامی ترین کسی که به تو امید بسته می شود،

یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ

ای کفایت کننده ای کامل عطاکننده ای کسی که لطف تو نهان است، به [حق] والیان امر و حافظان راز خود، بر من لطف کن و به گذشت خود مرا نیکبخت گردان

وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لَا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلَاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ

و به یاری خود یاری ام ده و یاد گرامی ات را ازیاد من مبر

وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَی یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ

و مرا تا روزی که محشور و برانگیخته می گردم، از آلودگی های روزگار نگاه دار

وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی

و هنگام خارج شدن جان و وارد شدن نسینی به قبر و پایان عمل و به سر آمدن مدت عمرم، اولیای خود را به من بنمایان.

اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَی طُولِ الْبِلَی إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی

خدایا، آن گاه که میان طبقه های زیر خاک وارد شدم

وَ نَسِیَنِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ

و همگان مرا فراموش کردند و پوسیدم و نابود شدم، مرا یاد کن و در سرای بقا و پایندگی وارد کن و در منزل کرامت جای ده

وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ

و از همدمان دوستان خود و از کسانی که زیبنده ی انتخاب و گزینش تواند، بگردان

دعای ماه ذی القعده

وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئاً مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الحطل [الْخَطَلِ‏]

و ملاقات با خود را برای من مبارک گردان و پیش از سرآمد عمر، عمل نیک را روزی ام کن، در حالی که از لغزش ها و از سخنان پریشان و زشت به دور باشم.

اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ

خدایا، مرا در حوض پیامبرت حضرت محمد-درود خدا بر او-و خاندان او وارد کن

وَ اسْقِنِی مَشْرَباً رَوِیّاً سَائِغاً هَنِیئاً لَا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لَا أُخَلَّا وِرْدَهُ وَ لَا عَنْهُ أُذَادُ

و از شراب سیراب کننده، گوارا و دلچسب آن به من بنوشان، به گونه ای که بعد از آن دیگر تشنه نگردم و از آبشخور او دور و رانده نشوم

وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَی مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ

و آن را بهترین توشه و کامل ترین وعده گاه من در روزی که همه ی حاضران به پا می خیزند، قرار ده.

اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ لِحُقُوقِ أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ

خدایا! همه ی سرکشان از نسل های پیشین و متأخر را که بهحق دوستان برگزیده ی تو تجاوز نمودند، از رحمت خود دور کن.

اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ [عَالِمَهُمْ‏] وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ

خدایا، پایه های آنان را بشکن و پیروان و عاملان آنان را نابود کن و در هلاکت آنان شتاب کن و کشور آنان را از دستشان بگیر و راه هایشان را تنگ گردان

وَ الْعَنْ مَسَاهِمَهُمْ [مُسَاهِمَهُمْ‏] وَ مَشَارِکَهُمْ [مُشَارِکَهُمْ‏]

و مشارکت کنندگان و شرکای آنان را از رحمت خود دور کن.

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ

خدایا، در گشایش کار دوستانت شتاب کن و تمام آنچه را که به ظلم از آنان گرفته اند، به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن

وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِراً وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِراً

و او را یاریگر دین و فرمانبر خود در نبرد با دشمنانت قرار ده.

اللَّهُمَّ احْفَظْهُ [احففه‏] بِمَلَائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِماً لَکَ حَتَّی تَرْضَی

خدایا، با گرد آوردن فرشتگان یاریگر در گرد او و نیز با امری که در شب قدر به دل او افکنده ای، به وسیله ی او انتقام خود را [از دشمنانت]بگیر تا این که خشنود گردی

وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ جَدِیداً غَضّاً وَ یُمَحِّصَ الْحَقَّ مَحْصاً وَ یَرْفَضَ الْبَاطِلَ رَفْضاً

و دین تو به وسیله ی او و به دست او، به صورت جدید و نو دوباره آشکار گردد و حق محض را [چنان که باید، از باطل]جدا کند و باطل را چنان که شاید، به دور براند.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ

خداوندا، بر او و بر تمام پدران او جمیع درود فرست و ما را از یاران و جزو خاندان او بگردان

وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّی نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ

و در زمان بازگشت و رجعت او ما را برانگیز تا در زمان او جزو یاران و یاوران او باشیم.

اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلَامَهُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‏

خدایا، ما را به زمان قیام او نایل گردان و در روزهای [حکومت]او حاضر ساز [یا:به ما بنمایان]و بر او درود فرست و جواب سلام او را به ما برگردان. درود و رحمت و برکات خداوند بر او باد.(مصباح المتهجد، ص669-670)

مرحوم سید بن طاووس بعد از نقل این دعا می نویسد:

«پس از پایان این دعا، در مورد هر آنچه خداوند بر خاطرت جاری می سازد دعا کن». (اقبال الاعمال، ص 620)
زیارت حضرت رضا علیه السلام از نزدیک و دور

مرحوم محدّث قمی در «مفاتیح الجنان» و «وقایع الایام» می نویسد:

بدانکه میرداماد رحمةالله علیه در رساله «اربعةایّام» خود در بیان اعمال روز دحوالارض فرموده که زیارت حضرت رضا علیه السلام در این روز از افضل اعمال مستحبّه و اکدّ آداب مسنونه است». (مفاتیح الجنان، در اعمال روز دحوالارض)

زیارت امام رضا

مرحوم میرداماد در کتاب «اربعة ایّام» می نویسد:

«زیارت سیّدنا و مولانا، إمام الوری و منارالهدی، أبی الحسن علیّ بن موسی الرّضا؛ علیه من الصّلوات أنماها و من التّسلیمات أزکاها؛ در این روز، افضل اعمال مستحبّه و أکدّ آداب مسنونه است. … وظیفه زیارت در این روز از دور؛ هرگاه زائر در مشهد مقدّس نباشد؛ آن است که:

بعد از غسلِ دحوالارض، غسل زیارت کند و نیت کند که غسل زیارت حضرت امام رضا علیه السلام از دور در روز دحوالارض می کنم. پس اگر در یکی از مشاهد ائمه معصومین علیهم السلام واقع باشد، و خواهد که در تحت قبّه آن معصوم، حضرت امام رضا علیه السلام را زیارت نماید، زیارت را برنمازِ زیارت مقدّم دارد، و اگر در حرم هیچ معصومی نباشد، باید که به صحرا بیرون رود، یا پشت بام خانه خود، یا بر موضعی مرتفع زیر آسمان که هیچ سقفی نباشد برآید، و نماز زیارت را بر زیارت مقدّم داشته، اوّل دو رکعت نماز زیارت بخواند، و افضل آن است که شش رکعت نماز زیارت به جا آورد، یا چهار رکعت، هر دو رکعت به یک سلام. و نیّت کند که نماز زیارت حضرت امام رضا علیه السلام از دور در روز دحو الارض می گذارم از برای آن که سنّت است قربة إلی الله.

چون از نماز فارغ شود، تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام بگوید، پس سر به سجده نهاده، پیشانی و بینی را بر تربت مبارکه امام حسین علیه السلام گذاشته، بگوید:

«اللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ الرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَی رُوحِ سَیِّدِی وَ إمامِی عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ، أبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضا، صَلَواتُکَ وَ تَسْلیماتُکَ عَلَی رُوحِهِ وَ جَسَدِهِ، اللَّهُمَّ فَبَلِّغْهُمَا مِنِّی إلَی رُوحِهِ، وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْ رُوحِهِ التَحِیَّةَ وَالسَّلامَ، اللَّهُمَّ وَاجْزِنِی عَلَی ذلکَِ أفْضَلَ الْجَزَاءِ مِنْکَ، وَ فِی رَسُولکَِ، وَ فِی وُلْدِ رَسُولکَِ، وَ فِی وَلِیِّکَ، وَ فِی وُلْدِ وَلِیِّکَ، یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنینَ».

پس سر از سجده برداشته، به زیارت برخیزد، و متوجه جانب مشهد مقدّس رضوی ایستاده، زیارت کند. (رسالة اربعة أیام، ص 53)

مرحوم میرداماد، زیارت جوادیّه را به عنوان زیارت حضرت رضا علیه السلام در روز بیست و پنجم ذی القعده نقل می کند:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَلِیَّ اللَّهِ وَابْنَ أَوْلِیآئِهِ. اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَفیرَ اللَّهِ وَابْنَ سُفَرآئِهِ…. تا آخر دعا خوانده شود که در مفاتیح الجنان، باب 3، فصل 9، در بیان فضیلت و کیفیت زیارت امام رضا علیه السلام آمده است.